Stine Jensen – Voor elke dag een filosofische vraag

Voor elke dag een filosofische vraag / samengesteld en ingeleid door Stine Jensen. – Alkmaar : Pepper Books, [2022]. – 368 ongenummerde pagina’s ; 19 cm ISBN 978-90-206-0818-2

De filosoof, schrijver, programmamaker en bijzonder hoogleraar Publieksfilosofie Stine Jensen schreef eerder onder meer De beste 50 van Stine Jensen. Nu is er Voor elke dag een filosofische vraag. Vragen zijn volgens haar de kern van de filosofie. De bedoeling is elke dag van het jaar met een korte vraag, een meditatie of zelfs een quiz-achtige vraag te onderbreken. Alleen of samen met een ander/anderen. Bijvoorbeeld een ouder/ opvoeder met wat oudere, nog thuiswonende adolescenten. Het zijn persoonlijke vragen, die vaak gaan over onderwerpen als troost, vergeving, vrijheid en geluk, maar ook kennisvragen (‘Kun jij vijf vrouwelijke filosofen noemen?’). Op deze manier zijn de vragen niet alleen een seculiere versie van een Bijbels dagboek, maar geven ze ook een alternatieve invulling van nadenken en doorvragen, of van mediteren over levenskunst.

 

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Jan de Bas – Desiderius Erasmus

Desiderius Erasmus / samengesteld door Jan de Bas. – Utrecht : KokBoekencentrum Uitgevers, [2022]. – 158 pagina’s ; 23 cm ISBN 978-90-435-3827-5

In deze citatenbundel van Desiderius Erasmus (1469?-1536) staat eerst een korte
biografische schets. Hierna volgen thematisch gerangschikte citaten in een grote letter, en ter afsluiting een essay over diens levensfilosofie. De thema’s zijn onder meer: Natuur en gezondheid, Taal en educatie, Christendom en kerk. De samensteller
van dit deel is cultuurhistoricus, docent en dichter Jan de Bas van de Filosofiegroep Rotterdam, waar ook wordt geoefend in het schrijven van aforismen, mini-betogen en gedichten. Goede (eerste) kennismaking met het denken van de Rotterdamse filosoof, waarin de actualiteit ervan wordt benadrukt. Verschijnt in de serie ‘Levenswijsheden’, waarin ook een deel over Ignatius van Loyola is verschenen.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

 

Hans Achterhuis – Zoektocht naar betekenis

Zoektocht naar betekenis : de woorden van Hans Achterhuis / Leonie Wolters. – 1e druk. – Leusden : ISVW Uitgevers, [2022]. – 223 pagina’s ; 18 cm. – Omslagtitel: Hans Achterhuis: ‘Zoektocht naar betekenis’. – Met bibliografie, literatuuropgave. ISBN 978-90-831785-1-6

In dit boek interviewt Leonie Wolters de 80-jarige Hans Achterhuis, een breed georiënteerde praktisch filosoof, maar geen ethicus zoals hij zelf zegt. Leonie Wolters
is gepromoveerd op mondiale ideeëngeschiedenis, Hans Achterhuis was van 2011-2013 de eerste Denker des Vaderlands. Hij afficheerde zichzelf als ‘tegendenker’, zoals de huidige Denker des Vaderlands, Paul van Tongeren, zich ‘nadenker’ noemt. Dat tegendenken blijkt ook uit dit boeiende gesprek tussen hem en Wolters, die hem alle gelegenheid geeft zijn verhaal te doen over een denken dat in de loop der tijd evalueerde en genuanceerder werd. Over de invloed ook van bijvoorbeeld Ivan Illich (schaarste), René Girard (mimetische begeerte), Hannah Arendt (nataliteit) en de manier waarop hij daarop terugkijkt. Deeltje in de reeks ‘De woorden van …’ waarin eerder interviews verschenen met Miriam van Reijen, Harry Kunneman, Frank Ankersmit en Jan Terlouw. Met literatuuropgave.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Brigitte Wielheesen – Op afstand en toch dichtbij

Op afstand en toch dichtbij : Jonet-columns van Brigitte Wielheesen / met nawoord van Frits Barend. – [Amsterdam] : Lontano, [2021]. – 192 pagina’s ; 21 cm ISBN 978-94-932190-4-5

Brigitte Wielheesen (geboren in 1967 in Uden) was na haar studie journalistiek en voorlichting werkzaam in Israël (1993-2000). Thans is zij journaliste en strategisch adviseur. In 2013 startte zij als columniste voor Jonet.nl, een online platform voor joodse en niet-joodse lezers over jodendom in Nederland en daarbuiten. Dit boek is een uitgebreide selectie uit haar columns. Het is ingedeeld in vier thema’s: joods leven, Israël, antisemitisme en politiek. Het jodendom voelt voor Wielheesen vanaf het moment dat ze als tiener de synagoge in Oss binnenstapte ‘op afstand en toch dichtbij’. Hetzelfde geldt voor het feit dat ze in een dorp in de mediene (buiten Amsterdam) woont, terwijl Mokum toch dichtbij voelt. Deze afstand en nabijheid maken dat de columns, die als een trein lezen en vol humor en uiteindelijk ook hoop zitten, herkenbaar zijn. Met een nawoord van Frits Barend en een verklarende woordenlijst.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Stine Jensen – De beste 50 van Stine Jensen

De beste 50 van Stine Jensen : filosofische inspiratie over ouder worden. – [Alkmaar] : Pepper Books, [2022]. – 107 pagina’s ; 21 cm. – Met literatuuropgave. ISBN 978-90-206-0899-1

De filosofe Stine Jensen (1972) bundelde voor haar vijftigste verjaardag even zoveel favoriete citaten en uitspraken over ouder worden. Het boek is ingedeeld in vijf levensfasen: kinderjaren – jongvolwassen – studentenjaren – dertigers – veertigers, op weg naar de vijftig. Na een inleidend essay zijn dat brokken tekst van bijvoorbeeld Seneca uit de oudheid, via Nietzsche en Kierkegaard tot Joke J. Hermsen, en uit haar eigen dagboeken in de loop der tijd, maar ook van schrijvers als Agatha Christie en Ian McEwan. Meest in het Nederlands, een enkele keer in het Engels. Om te lachen en over na te denken en je te laten inspireren op je eigen levensweg. Het deint een beetje mee op de hype aan boeken over vijftig jaar worden (Saskia Noort, Linda de Mol, Sanne Wallis de Vries en anderen). Het geheel is speels vorm gegeven, als gaat het om wat lang uitgevallen tegeltjeswijsheden van één tot twee pagina’s. Met literatuuropgave.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Caroline Pauwels – Ronduit

Ik doorbreek mijn gewoonte om twee ‘gewone’ blogs af te wisselen met een aanschafinformatietekst die ik schreef voor NBD Biblion na het ontstellende bericht dat op 5 augustus jl. Caroline Pauwels op 58-jarige leeftijd is overleden (zie link naar een In memoriam onderaan dit bericht); de tekst die ik schreef over haar prachtige boek Ronduit wordt naar aanleiding van haar overlijden hier met voorrang geplaatst. Haar nagedachtenis tot zegen.

Ronduit : overpeinzingen van een possibilist  / Caroline Pauwels ; opgetekend door Frank Van Laeken en Peter
Van Rompaey. – Antwerpen ; Amsterdam : Houtekiet, [2021]. -261 pagina’s ; 22 cm. – Met literatuuropgave. ISBN 978-90-892497-0-8

Een boek over leven, werk, de universiteit, media, Europa en de wereld. Persoonlijk en filosofisch. Geschreven door Caroline Pauwels, [van 2016-2022] rector van de Vrije
Universiteit Brussel. Zij noemt zichzelf ‘possibilist’, dat wil zeggen dat ze er vast op vertrouwt dat de wereld beter kan worden. Haar doel is de lezer te intrigeren, inspireren en/of verwonderen. En dat lukt haar. De hoofdstukken zijn deels gebaseerd op lezingen, interviews en columns in De Tijd. In deze stukken is een radicaal humanist aan het woord, die zich beroept op de principes vrijheid, gelijkheid en verbondenheid. Zij treedt hiermee in de voetsporen van de Verlichting (Kant). Haar favoriete filosoof is Hannah Arendt, haar favoriete schrijvers zijn Karen Blixen, Virginia Woolf en Albert Camus. Ook komen ontmoetingen aan bod met bekende en minder bekende mensen, maar stuk voor stuk mooie mensen. Met literatuurlijst. Een inspirerend, reflectief boek door een tijdgenote voor lezers met een brede interesse.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

https://today.vub.be/nl/artikel/in-memoriam-caroline-pauwels

Abby Chava Stein – Eigenlijk Eva


Eigenlijk Eva : mijn transitie van ultraorthodoxe rabbi tot trans-vrouw / Abby Chava Stein ; vertaling [uit het Engels]: Lette Vos. – Amsterdam : Uitgeverij De Geus, 2022. – 253 pagina’s ; 22 cm. – Vertaling van: Becoming Eve : my journey from ultra-orthodox rabbi to transgender woman. – New York : Seal Press, © 2019. ISBN 978-90-445-4475-6

‘Mijn ouders heb ik helaas niet kunnen raadplegen’, is een zin die door de ziel snijdt, zoveel leed steekt erachter; Abby Chava (Eva) Steins chassidische ouders braken namelijk met hun kind, na de transitie van hun zoon tot vrouw. Zij is een nakomeling van de beroemde Baal Shem Tov, de grondlegger van het chassidisme, een orthodox-joodse stroming waar de segregatie van de seksen groot is. Eigenlijk gaat het boek over twee transities: de ontworsteling aan het ultraorthodoxe geloof en ten tweede: het uit de kast komen als transvrouw. Het zijn waarschijnlijk de eerste memoires in boekvorm waarin beide ervaringen in samenhang worden beschreven. Zij groeide in haar nieuwe zijn mede dank zij de kennismaking met de Kabbala, de joodse mystiek. Wat wordt beschreven, is de aanloop om Eva te worden en de steun die zij daarbij óók kreeg. Voor iedereen die geïnteresseerd is in het joodse geloof, het chassidisme, de kabbalistiek en identiteit. Een voor iedere lezer ten diepste herkenbaar verhaal van iemand die zowel kwetsbare momenten kent als momenten van inzicht en groei.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Dirk Verhofstadt in gesprek met Johan Braeckman

In gesprek met Johan Braeckman : een zoektocht naar menselijkheid / Dirk Verhofstadt. – Antwerpen ;
Amsterdam : Houtekiet, [2021]. – 416 pagina’s ; 24 cm. – Met register. ISBN 978-90-892497-8-4

Het zal geen bevreemding wekken, dat dit eerste van twee boeken over menselijkheid begint met de evolutietheorie van Darwin. Johan Braeckman is immers bekend als een filosoof en ecoloog die deze theorie graag toelicht, onder andere in zijn Darwins
moordbekentenis (2001). Zijn gesprekspartner is moraalfilosoof Dirk Verhofstadt, die bij Braeckman promoveerde en vooral vragen stelt en thema’s aandraagt. Het tweede hoofdstuk gaat over de evolutie van de mens, het derde over religie, het vierde over irrationalisme en het vijfde en laatste over humanisme en atheïsme. Een boek dat veel vragen op kan roepen en waar veel kanttekeningen bij te plaatsen zijn. Dat is zowel de sterkte als de zwakte ervan (zo evident is het allemaal niet). Deel twee zal gaan over geweld, taal, moraliteit, kunst, vrije wil en de zin van het leven. Met eindnoten en
register.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Joop Berding – De werelden van Hannah Arendt

De werelden van Hannah Arendt : lange lijnen in leven en werk / Joop Berding. – Eerste druk. – Soest : Uitgeverij Boekscout, [2021]. – 337 pagina’s ; 24 cm. – Met literatuuropgave. ISBN 978-94-643-1596-7

Er bestaat veel belangstelling voor de boeken van en detailstudies over Hannah Arendt (1906-1975), maar een Nederlandstalige studie over haar leven en werk als geheel was er nog niet. Het boek van Joop Berding voorziet in deze leemte. Hij geeft onder meer
colleges en lezingen over Arendt en publiceerde eerder onder andere Ik ben ook een mens (2016). In dit nieuwe boek bespreekt hij Arendts belangrijkste werken, licht de door haar gebruikte kernbegrippen toe en trekt lange lijnen. Dat wil zeggen: thema’s uit haar denken die tot op de dag van vandaag actueel zijn, zoals bijvoorbeeld de positie van joden, het feminisme en vluchtelingen. Er wordt veel aandacht besteed aan de receptie van haar werk. Geschreven door iemand die tot in zijn vezels vertrouwd is met het werk van deze politiek denker. Met voetnoten en literatuuropgave.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Lees ook de recensie van Rogier van der Wal in iFilosofie #63 (juli 2022), p. 22-24: https://isvw.nl/wp-content/uploads/2022/06/iFilosofie-63.pdf

Joke J. Hermsen – Rosa en Hannah

Rosa & Hannah : de (on)mogelijke revolutie / Joke J. Hermsen ; eindredactie: Mark Van Steenkiste. Tweede druk. – [Antwerpen] : Bebuquin, september 2021. – 69 pagina’s ; 20 cm. – Uitgave in samenwerking met Victoria Deluxe en Vermeylenfonds. – 1e druk: 2021. ISBN 978-90-75175-90-5

In deze fictieve theaterdialoog discussiëren de filosofen Rosa Luxemburg en Hannah Arendt met elkaar in een hiernamaals. Een raak uitgangspunt, dat de actualiteit van hun denken benadrukt. De schrijfster en filosofe Joke Hermsen schreef eerder over beide filosofen, in Het tij keren met Rosa Luxemburg en Hannah Arendt (2019). Dit essay vormde het uitgangspunt voor deze dialoog over hun leven en werk, of – zoals de titels van de vijf scènes, als in een klassiek toneelstuk luiden: De aandacht; Waarheid en leugen; De schaduw van Marx; De tien geboden; Ein Tritte im Bunde (i.c. Simone Weil). Alleen een auteur die al lang vertrouwd is met het denken van Luxemburg en Arendt is in staat zo’n rake dialoog te schrijven. Lezers die hun werk nog niet goed kennen, komen in deze speelse vorm meer over hen aan de weet. En overigens ook over Walter Benjamin, over wie veel wordt gezegd dat de moeite waard is.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.