Ruimte voor het onverwachte / Katrien Ruytjens, Ellen Van Stichel. – Leuven : Lannoo Campus, [2016]. – 133 pagina’s : illustraties ; 24 cm. – Met literatuuropgave. ISBN 978-94-01-43805-6
Elk hoofdstuk in dit boek is opgedeeld in verschillende, ook door afwijkende papierkleur
onderscheiden gedeeltes: een inleiding, hoofdtekst en ervaringen uit andere boeken, verhalen uit het leven of gedichten. Zij behandelen c.q. onder-steunen tezamen de onderwerpen die aan de orde komen. Dat zijn: wachten, verwachten en open staan voor het onverwachte; het lichaam waarvan je kunt genieten maar dat ook last kan bezorgen; kinderwens, zwangerschap en ouderschap; nare gebeurtenissen in leven en sterven; angst, de klimaat- en vluchtelingencrisis en de maakbare samenleving. De beide auteurs zijn theoloog en grijpen terug op het gelijk-namige boek en gedachtegoed van Trees Dehaene (1996). Dit boek past in een tijd die om aandachtig leven vraagt. Toegankelijk geschreven gezinshulpboek over het leven van de wieg tot het graf.
Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.
‘Er is niets waar ik echt blij van wordt’, zegt iemand die tegenover mij aanschuift met een broodje brie en een flesje. Misschien is dat ook wel zo: echt blij is inderdaad nog wat anders dan een glimlach om de lippen krijgen bij de assemblages van mannetjes op een spijker, mannetjes op een stukje hout, mannetjes op een rij. Toch is een gedempte vreugde niet ver weg.
Aan de ene kant van het spectrum, de niet vrolijk stemmende actualiteit, kom je op de kunstbeurs For Real (nog t/m 22 januari a.s.) in de Passenger Terminal Amsterdam elementen tegen die je al vaker her en der hebt gezien: een vierkant met allemaal gezichten die je aankijken, een meer dan levensgrote man in een pak dat van reddingsvesten gemaakt lijkt te zijn (zie afb. links: Mathieu Klomp, Herdenking 3). Dit geeft echter ook de kracht én de urgentie van dergelijke iconische verbeeldingen aan.
Aan de andere kant: waarom zou een schilderij als Rozen en Wijn van Juane Xue (zie afb. rechts) me niet blij mogen, en kunnen maken? Natuurlijk: het heeft wat decadents over zich, die al wat verwelkende rozen. Net als het potje op een schilderij van Walter Elst dat gelijmd is. Maar toch.
Het is werk dat zowel je hart als je verstand aanspreken, net zoals het de als boomtakken wandelende beeldjes van zowel Barbara Perquin als Iris Le Rütte. Ook haast een iconisch beeld, dat me in gedachten wegvoert naar het wandelende bos in Shakespeare’s Macbeth.
Gaat het uiteindelijk niet om de bril die je opzet, om de context van waaruit je naar kunst kijkt? Misschien wil Marc Janssens dat zeggen met zijn Viewmaster. ‘Wat het oog ziet en het hart raakt’, noemt één van de galeriehouders het op de website (http://www.forreal.nu). Speechless noemt Tim David Trillsam een bronzen beeld (zie afb. links). Sprakeloos – oké, maar die grote handen die werkeloos neerhangen, kunnen toch ook – juist, omdat ze zo groot zijn – veel aanpakken?
Ook de beelden van Jesús Curiá, vertegenwoordigd door een Spaanse galerie die dit jaar nadrukkelijk op de kunstbeurs vertegenwoordigd zijn, drukken dit laatste op één of andere manier uit. ‘His work is not only a tribute to the beauty of the human body, but first of all a tribute to the human being itself, to his essential needs, ideals and worries.’ Daar mag je op z’n tijd ook echt blij van worden. Toch?
Op 6 juli a.s. laten, zoals het programma-overzicht van Juli Dans (International Festival for Contemporary Dance)het zegt, ’twee danseresssen zien hoe je van een zwakte je grootste kracht maakt.’ De één is Lora Juodkaite die sinds haar kindertijd een onbedwingbare aandrang heeft rond haar as te draaien om tot rust te komen. De ander is Annie Hanauer (zie foto), die een prothese-arm heeft en zich ‘niet laat tegenhouden om toch een leven als danseres te kiezen.’ Zij dansen deze avond samen een duet van Rachid Ouramdane.
Deze aankondiging riep bij bij de herinnering op aan een Culturele column die ik over Raimund Hoghe schreef (Wervelingen, winter 2002). Met toestemming herplaats ik deze hier.
In een serie televisiefilms naar de toneelstukken van Samuel Beckett was onlangs uiteraard ook zijn beroemdste stuk te zien: Wachten op Godot. Michael Linsday-Hoggs, de film-regisseur, was in een opvatting van de figuur Lucky, de drager van zijn meester Pozzo, verder gegaan dan Beckett in zijn tekst aangeeft. Daarin buigt Lucky zich telkens voorover om iets voor zijn meester op te rapen, maar niets wijst erop dat hij, zoals in de regie van Lindsay-Hoggs, krom is gegroeid en constant voorover loopt. Lindsay-Hoggs laat Lucky alleen rechtop staan op het moment dat hij van Pozzo mag ‘denken’. Een ander kunstje dat hij voor twee hoofdpersonen, Estragon en Vladimir, moet opvoeren, is dansen. Dat bestaat er in de regie van Lindsay-Hoggs hieruit, dat Lucky probeert rechtop te komen. Maar het lukt hem niet. Volgens Pozzo omdat ‘hij gelooft dat hij in een net gevangen is.’
Volgens sommige kenners van het werk van Beckett is Lucky gebaseerd op de figuur van Jezus van Nazareth. Volgens hardnekkige geruchten zou uit oude Romeinse archieven, die bewaard zijn gebleven in het Historisch Museum te Rome, blijken dat Jezus bijna kaal was, een bochel had en slechts 1,47 meter was. Het archief bestaat overigens niet …
Hoe dan ook: het omgekeerde van wat Lindsay-Hoggs toont, komt ook voor: denkers die krom liepen (Georg Chr. Lichtenberg, Moses Mendelssohn, Kierkegaard). En wat heet: een danser met scoliose! Zijn naam is Raimund Hoghe (zie foto). In 1995 trad hij in Nederland op met zijn solovoorstelling Meinwärts en werd ter gelegenheid daarvan uitgebreid geïnterviewd door Marian Buijs voor de Volkskrant. De kop van dit interview luidde: ‘Ons gevoel voor esthetiek is beperkt’ en de ondertitel: ‘Theatermaker Raimund Hoghe laat publiek moed putten uit zijn eigen gebrek.’
Uit het interview blijkt, dat Hoghe jarenlang als dramaturg heeft gewerkt bij het beroemde danstheater van Pina Bausch en op een gegeven moment dingen in het theater aandurfde die hij daarbuiten nog steeds niet zal doen. ‘Op het strand kleed ik mij niet uit. Maar waarom is het eigenlijk zo’n sensatie als ik mijn lichaam ontbloot? Ons gevoel voor esthetiek is zo beperkt. Ieder mens heeft toch zijn eigen schoonheid? Kijk naar de dansers van Pina, die zijn dikker dan gangbaar is in de danswereld. Langer, ouder, ze dragen een bril en hebben geen geschoren oksels. Daar sprak men in Amerika schande van. Maar de manier waarop ze zich tonen is juist prachtig’, aldus Hoghe in het interview. ‘Ik ga van mezelf uit’, vervolgt hij. ‘Het feit dat ik daar sta, geeft veel mensen moed. Een ander is dik of dun. Het gaat erom zo te zijn als je bent en je lichaam te laten zien. Zo persoonlijk kun je in het theater alleen zijn als de vorm heel sterk is, dat heb ik van Pina geleerd. Ik kots mijn privé-gevoel niet uit. Ik heb een metafoor gevonden, heel simpel, om een beetje tolerantie en sensibiliteit op te roepen.’ En dat is iets dat in deze wereld hard nodig is.
Ruimte voor het onverwachte / Katrien Ruytjens, Ellen Van Stichel. – Leuven : Lannoo Campus, [2016]. – 133 pagina’s : illustraties ; 24 cm. – Met literatuuropgave. ISBN 978-94-01-43805-6
