In de Nieuwsbrief van de Alle-Dag-Kerk (ADK) in Amsterdam schrijft secretaris Aline van de Watering, dat tijdens de Middagpauzediensten een keer per maand de levenslessen van Jezus centraal komen te staan. Ds. Bas van der Graaf (voorzitter van de ADK en predikant in Huizen) geeft in dit nummer met het rooster voor het tweede halfjaar 2022 een aftrap naar aanleiding van Mattheüs 11:28-30, ‘Rust voor vermoeide zielen’.
Ik hou wel van zulke veranderingen en neem me voor, als ik geen andere verplichtingen heb, weer wat trouwer naar de Middagpauzediensten te gaan, zoals ik dat deed in de tijd dat ik op het Rokin werkte. De eerste dienst in de reeks, en die ik bezocht, was op 13 juli jl.. Het thema was hier Wat we van de vogels en de lelies leren over onbezorgdheid (naar aanleiding van Mattheüs 6:25-34).
Ik kon eerst niet veel met uitleg, maar halverwege vond een kanteling plaats die me raakte.
Het begon met een inkleuring van wat het betekent om zorgen te hebben. Tegen het eind van dit eerste gedeelte kwam gezondheid langs. Ik moest denken aan een vriendin die kanker heeft en momenteel aan het eind van een chemo traject en aansluitend hormoontherapie zit.
Het ging verder. Over de vogels die niet zwoegen met zaaien en maaien, en over lelies die er prachtig bijstaan. Over de betekenis ervan: ‘dat we ons te midden ván de zorgen veilig mogen weten en (wie weet) verrast worden door wat we niet konden bedenken’.
Ik zie mijn vriendin voor me, pal na een consult met een internist weer buiten staand vol aandacht de borders vol bloemen bij het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis (AVL) bekijkend en de bloemen benoemend (zie haar foto bovenaan, van de border bij het Gasthuis van het AVL). En een week later, toen ze een weekendje bij me logeerde, en ze nog weer een keer terugging, de kleine Vlinderkas van de Hortus in Amsterdam in om foto’s te maken. Want dat kan ze als de beste, foto’s maken.
Ze is niet gelovig, maar ik hoop dat wat ds. Van der Graaf tegen het eind van zijn uitleg zei ook voor haar geldt: de hoop uitsprekend dat de vogels, de bloemen (en de vlinders) haar ‘opeens uit de zorgen en de angst’ kunnen wegroepen.
1.
Zoals regelmatig, ging ik vanmorgen via de hoofdvestiging van de Openbare Bibliotheek Amsterdam naar de Oude Kerk. Om wat recente nummers van verschillende tijdschriften te lezen. Mijn ogen bleken haken op een artikel van Henk Manschot, emeritus-hoogleraar filosofie van de Utrechtse Universiteit voor Humanistiek in het tijdschrift Ophef (nr. 2/2017), waarin al eerder een recensie had gestaan over zijn boek Blijf de aarde trouw (zie afb.). Het artikel luisterde naar de naam ‘Nietzsches zoektocht naar de aarde en naar een “aardse” levensstijl.’
Hierin had de Franciscaan Manschot het om te beginnen over de wetenschap die een mooi overzicht kan bieden van het denken van deze en gene filosoof en ik moest meteen denken aan een prachtige zondagmorgenlezing die Katja Rodenburg in 2008 voor de Vrije Gemeente in Amsterdam hield onder de titel De geboorte van het kunstwerk. Over Nietzsche, zoals zij tussen twee haakjes binnenkort een HOVO-zomercursus in Amsterdam zal geven over onder meer deze denker (ik heb geen aandelen – maar wel van harte aanbevolen!).
Manschot vervolgt met de door mij gedeelde opvatting dat hij, hoe fraai ook, uiteindelijk toch meer opheeft met het in dialoog gaan met het denken van een filosoof, in dit geval ook Nietzsche. Hij reisde – zoals ik ook wel boeken van Henk Vreekamp heb nagereisd – de Alpen over, wat Nietzsche ook graag deed, met diens belangrijkste boeken (zoals Also sprach Zarathustra, dat hij leest als een mystiek boek) in zijn bagage.
2.
Met dit mooie artikel nog in mijn achterhoofd, stap ik een uurtje later de Oude Kerk binnen waar ds. Paula de Jong voor zal gaan en Matthias Havinga en Christiaan Winter de kerkmuziek zullen verzorgen.
In het intochtslied (uit Liefste lied van Overzee) zingen we over stilte, ruimte en hoop, ogen om te zien en vrede. Stilte die ruimte schept in ons denken, ons moed geeft en het geloven doel en zin. Waarin we open staan voor elkaars verdriet, waarin er ruimte is voor zorgvuldigheid. Ik had het er net over gehad met een weduwe diens man vandaag veertien jaar geleden was gestorven, en begraven door ds. Adriaan Soeting, de predikant die zo zorgvuldig was in het kiezen van zijn woorden en in zijn omgang met mensen.
De Evangelielezing van deze morgen kwam uit Mattheus 11: 25-30. De voorlezer van de morgen had het al gezegd: ik heb mooie teksten te lezen. Hierin is sprake van de dingen die voor wijzen en verstandigen verborgen zijn gehouden, maar aan eenvoudige mensen hebt onthuld. ‘Neem mijn juk op je en leer van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden.’
In de uitleg en verkondiging hoorden wij wat ds. Paula de Jong onder dat juk verstaat. Eigenlijk dat waarover wij in het intochtslied hadden gezongen (stilte en ruimte bieden voor de ander, naar hem/haar horen en hem/haar zien, het begin van vrede) en waarover Christiaan Winter zong (Psalm 4 van Maurice Pirenne), met begeleiding van Matthias Havinga op het destijds uit de nalatenschap van Brecht Folstar gefinancierde kistorgel:
Gij die mij ruimte geeft als ik benauwd ben,
wees mij genadig, door mijn gebed.
Geef mij toch antwoord als ik U aanroep, God.
Gij zijt mijn waarheid,
Gij die mij ruimte geeft als ik benauwd ben,
wees mij genadig, hoor mijn gebed.
3.
Na afloop van de dienst wandelde ik in de zomerzon naar het Amsterdam Museum, waar nog net een tentoonstelling met foto’s van Maurice Boyer viel te zien. Een raakte mij in het bijzonder: Malan en Futoun uit Damascus. Een man en een vrouw, gezeten op twee stoelen met een tafeltje met een plant erop tussen ze in. En een zeegezicht boven ze (zie vergelijkbare afb). Over zorgvuldigheid gesproken: hoe kom je erop om uitgerekend bij Syrische vluchtelingen, die waarschijnlijk de overtocht van die zee in een klein bootje hebben overleefd, zo’n zeegezicht op te hangen. Wat raak dat Boyer juist deze scene uitkoos om op de foto te zetten; zo vult het zien datgene wat ik vanmorgen las (in Ophef) en hoorde (in de Oude Kerk) op voorbeeldige wijze aan. Zoiets vermag kunst te doen.
Ik hoop dat het waar is waar Boyer in de begeleidende audiotour over sprak: dat deze vluchtelingen met liefde worden opgevangen en een thuis geboden krijgen waarin ruimte is voor stilte en hoop, waar mensen voor ze open staan zodat ze hun verdriet kunnen delen. In de hoop dat zij werkelijk rust zullen vinden.
In de Nieuwsbrief van de Alle-Dag-Kerk (ADK) in Amsterdam schrijft secretaris Aline van de Watering, dat tijdens de Middagpauzediensten een keer per maand de levenslessen van Jezus centraal komen te staan. Ds. Bas van der Graaf (voorzitter van de ADK en predikant in Huizen) geeft in dit nummer met het rooster voor het tweede halfjaar 2022 een aftrap naar aanleiding van Mattheüs 11:28-30, ‘Rust voor vermoeide zielen’.
