Top-10 tentoonstellingen 2017

De hoofdredacteur Kunst van de website 8weekly.nl vraagt de kunstredacteuren elk jaar om hun Top-10. Onderstaand mijn bijdrage – 8 tentoonstellingen, aangevuld met nummer 9 en 10 die niet door 8weekly zijn gerecenseerd, maar die ik wel bezocht.

(Links: afbeelding van Matthijs Maris (Doopgang in Lausanne, 1862), waarover ik hier eerder een blog schreef).

WeerZien
De Pont heeft met Sky Mirror van Anish Kapoor voor de deur een mooi ‘cadeau’ gekregen en geeft het publiek op zijn/haar beurt met de tentoonstelling WeerZien ook een geweldig, origineel cadeau. In 25 jaar is De Pont in Tilburg immers vanuit het niets uitgegroeid tot een museum met een collectie en tijdelijke tentoonstellingen die je als liefhebber van hedendaagse kunst niet mag missen.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/kunst/weerzien/

Béla Tarr
Béla Tarr, Till the End of the World was een tentoonstelling in EYE Filmmuseum Amsterdam over het indrukwekkende oeuvre van Hongarije ‘s grootste filmmaker Béla Tarr (1955). Een bijzondere tentoonstelling die geraffineerde installaties van fragmenten uit zijn films toonde en de bezoeker confronteerde met de schaduwzijde van de mens.
Lees de recensie van Marlise van der Jagt: http://8weekly.nl/recensie/een-troosteloze-confrontatie-met-onszelf/

Werner Tübke
Het is geen gemakkelijke kunst die in de Fundatie in Zwolle werd getoond. Niet in de ogen van de cultuurfunctionarissen van het communistische regime in de DDR, maar ook niet voor de bezoeker van de tentoonstelling anno 2017. Je moest de voorstellingen aandachtig lezen, waarbij je ook zeker moest letten op het enorme vakmanschap met de dun opgebrachte verf.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/schilderijen-lezen/

Edward Krasiński
Pas wanneer je kunst als kunst en kunst binnen de context van de politieke constellatie in Polen in het Stedelijk Museum in Amsterdam op het werk van Krasiński losliet, en ook nog eens in staat was deze te nuanceren en te glimlachen bij de zowel dadaïstische als anti-Stalin humor die erin zit, kwam een totaalbeeld van diens werk naar voren waarmee je hem recht doet. Een pluim kortom voor het Stedelijk Museum dat, in samenwerking met Tate Liverpool, met deze expositie komt van een in Nederland nog niet bekende kunstenaar.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/een-doorgaande-lijn/

Hans Arp
Wat tijdens de overzichtstentoonstelling in het Kröller Müller Museum in Otterlo opviel aan de hele expositie is de prachtige achtergrondkleur, een grijstint, waartegen alle werken optimaal tot hun recht kwamen. Een prachtige overzichtsexpositie in het jaar van De Stijl dat een ander aspect belichtte.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/ingetogen-hans-arp/

Herman Gordijn
De tijd was rijp om verder te kijken dan naar wat lang voornamelijk als schokkende en provocerende kunst werd beschouwd. De grote overzichtstentoonstelling op de bovenste verdieping van Museum MORE in Gorssel, die na Gordijns overlijden plotseling ook een eerbetoon werd, bood die uitgelezen kans.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/herman-gordijn/

Ed van der Elsken
Het Stedelijk Museum in Amsterdam maakte indruk met de uitgebreide overzichtstentoonstelling van het fotografisch en filmisch werk van Ed van der Elsken (1925 – 1990). De tentoonstelling toonde de geestdrift van de fotograaf en zijn werk uit verschillende decennia komt dan ook uitbundig aan bod.
Lees de recensie van Dorien Imming: http://8weekly.nl/recensie/ode-aan-ed/

In het hart van de renaissance
De tentoonstelling met vijfenveertig schilderijen, voornamelijk uit de Pinacoteca Tosio Martinengo (Brescia) in Rijksmuseum Twenthe te Enschede, begon met een prachtig Portret van een jonge man met fluit van Giovanni Giralomo Savoldo. Een schilderij dat een krachtige uitdrukking toont van het nieuwe mensbeeld dat zich in de vijftiende en zestiende eeuw ontwikkelde: dat van een zelfbewust individu en dat in de tentoonstelling centraal stond.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/nieuwe-lente-nieuw-geluid/

Hercules Segers
‘Zijn wonderbaarlijke berglandschappen en eindeloze vergezichten getuigen van een grenzeloze verbeeldingskracht. Als prentmaker was Segers een ware pionier. Voor zijn kleurige etsen ontwikkelde hij geheel eigen technieken. Hercules Segers heeft door de eeuwen heen vele kunstenaars en dichters gefascineerd en geïnspireerd. Rembrandt bezat maar liefst acht schilderijen van zijn hand. Van 7 oktober tot en met 8 januari 2017 waren in totaal 18 schilderijen en 110 afdrukken van 54 prenten te zien in het Rijksmuseum te Amsterdam.’ Een genot.

Matthijs Maris
Als middelste van de kunstenaarsbroers Maris werkte Matthijs grotendeels in Parijs en Londen. Zijn excentrieke levensstijl en zijn eigenzinnige schilderijen vormden een grote inspiratie voor jonge kunstenaars, onder wie Vincent van Gogh. Hoewel zijn werk internationaal geliefd was en zijn schilderijen zelfs een recordbedrag opbrachten in de handel, leidde hij uiteindelijk een kluizenaarsleven in zijn atelier. De tentoonstelling Matthijs Maris omvat 75 schilderijen, tekeningen en etsen. Omdat The Burrell Collection in Glasgow bij hoge uitzondering een belangrijke selectie werken van Maris uitleent, kan voor het eerst een compleet beeld van zijn oeuvre worden getoond.’ Wat fijn om daar kennis mee gemaakt te hebben!

Europa ontwaak!

Edy Korthals AltesOver ruim een maand zijn er verkiezingen voor het Europese parlement. In het kader daarvan plaats ik hier iets ingekort een recensie die ik voor Quadraatschrift (oktober 2002) schreef over een boek van Edy Korthals Altes (zie foto) opnieuw.

Jaren geleden heb ik hem een keer gehoord, in een lezing voor Kerk & Vrede in Utrecht. In de pauze sprak hij me aan. Wat hij zei, heeft een onvergetelijke indruk op mij gemaakt. Eigenlijk om dezelfde redenen die ook doorschemeren in zijn boek Europa ontwaak! Over de noodzaak van spirituele vernieuwing: Edy Korthals Altes spreekt je persoonlijk indringend, maar ook stimulerend aan.

Hij vraagt op de man of vrouw af: ‘Wat doe jij met je kennis, jouw mogelijkheden, je gehele hart en ziel, op dit cruciale moment?’ Daarom ben ik het met Bob Goudswaard in het voorwoord eens, dat je ‘dit boek dan ook in de handen van veel mensen en gespreksgroepen’ wenst.

De gedesoriënteerde mens
Als een refrein komt door het (eerste deel van het) boek, ‘De gedesoriënteerde mens’, terug dat we een nieuwe oriëntatie moeten vinden op:

1. de mens (onszelf, de anderen, de samenleving)
2. de materie (ons bezit, goederen, geld etc.)
3. de natuur (respect voor het leven in al zijn vormen).

Niet voor niets staat Zadkine’s beeld De verwoeste stad op het omslag: ‘het hart’ of ‘de ziel’ is volgens Korthals Altes aangetast.

Spiritualiteit
In het tweede deel, ‘Spiritualiteit’, treedt de auteur in de voetsporen van Jacq. Delors, die opriep ’te zoeken naar een hart en ziel voor Europa’. De auteur vindt dit in het christelijk geloof en met name in het transcendentie, ‘de levende relatie tot God’. Daarbij wijst hij op de ‘zachte krachten’ van het geloof, die hij als ambassadeur in Polen heeft ervaren en op de ‘beslissende en sterk positieve rol’ die religie vervulde bij de val van het communisme in de DDR en de vreedzame machtsoverdracht in Zuid-Afrika.

Hoe vertalen we mooie woorden?
In het derde deel van het boek, ‘Hoe vertalen we mooie woorden in een harde werkelijkheid?’, verwoordt Korthals Altes enkele bezwaren tegen de globalisering: ‘Een groeiende verdeeldheid van de samenleving en uitsluiting van steeds meer mensen uit het arbeidsproces’. Alleen ‘op basis van intensieve samenwerking tussen de religies [is er] hoop, dat het voortschrijdend proces van de-humanisering in onze samenleving gekeerd kan worden’, aldus Korthals Altes.

De vraag is kortom: Adam, waar ben je, terwijl Europa ten onder dreigt te gaan?