Top-10 tentoonstellingen 2017

De hoofdredacteur Kunst van de website 8weekly.nl vraagt de kunstredacteuren elk jaar om hun Top-10. Onderstaand mijn bijdrage – 8 tentoonstellingen, aangevuld met nummer 9 en 10 die niet door 8weekly zijn gerecenseerd, maar die ik wel bezocht.

(Links: afbeelding van Matthijs Maris (Doopgang in Lausanne, 1862), waarover ik hier eerder een blog schreef).

WeerZien
De Pont heeft met Sky Mirror van Anish Kapoor voor de deur een mooi ‘cadeau’ gekregen en geeft het publiek op zijn/haar beurt met de tentoonstelling WeerZien ook een geweldig, origineel cadeau. In 25 jaar is De Pont in Tilburg immers vanuit het niets uitgegroeid tot een museum met een collectie en tijdelijke tentoonstellingen die je als liefhebber van hedendaagse kunst niet mag missen.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/kunst/weerzien/

Béla Tarr
Béla Tarr, Till the End of the World was een tentoonstelling in EYE Filmmuseum Amsterdam over het indrukwekkende oeuvre van Hongarije ‘s grootste filmmaker Béla Tarr (1955). Een bijzondere tentoonstelling die geraffineerde installaties van fragmenten uit zijn films toonde en de bezoeker confronteerde met de schaduwzijde van de mens.
Lees de recensie van Marlise van der Jagt: http://8weekly.nl/recensie/een-troosteloze-confrontatie-met-onszelf/

Werner Tübke
Het is geen gemakkelijke kunst die in de Fundatie in Zwolle werd getoond. Niet in de ogen van de cultuurfunctionarissen van het communistische regime in de DDR, maar ook niet voor de bezoeker van de tentoonstelling anno 2017. Je moest de voorstellingen aandachtig lezen, waarbij je ook zeker moest letten op het enorme vakmanschap met de dun opgebrachte verf.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/schilderijen-lezen/

Edward Krasiński
Pas wanneer je kunst als kunst en kunst binnen de context van de politieke constellatie in Polen in het Stedelijk Museum in Amsterdam op het werk van Krasiński losliet, en ook nog eens in staat was deze te nuanceren en te glimlachen bij de zowel dadaïstische als anti-Stalin humor die erin zit, kwam een totaalbeeld van diens werk naar voren waarmee je hem recht doet. Een pluim kortom voor het Stedelijk Museum dat, in samenwerking met Tate Liverpool, met deze expositie komt van een in Nederland nog niet bekende kunstenaar.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/een-doorgaande-lijn/

Hans Arp
Wat tijdens de overzichtstentoonstelling in het Kröller Müller Museum in Otterlo opviel aan de hele expositie is de prachtige achtergrondkleur, een grijstint, waartegen alle werken optimaal tot hun recht kwamen. Een prachtige overzichtsexpositie in het jaar van De Stijl dat een ander aspect belichtte.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/ingetogen-hans-arp/

Herman Gordijn
De tijd was rijp om verder te kijken dan naar wat lang voornamelijk als schokkende en provocerende kunst werd beschouwd. De grote overzichtstentoonstelling op de bovenste verdieping van Museum MORE in Gorssel, die na Gordijns overlijden plotseling ook een eerbetoon werd, bood die uitgelezen kans.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/herman-gordijn/

Ed van der Elsken
Het Stedelijk Museum in Amsterdam maakte indruk met de uitgebreide overzichtstentoonstelling van het fotografisch en filmisch werk van Ed van der Elsken (1925 – 1990). De tentoonstelling toonde de geestdrift van de fotograaf en zijn werk uit verschillende decennia komt dan ook uitbundig aan bod.
Lees de recensie van Dorien Imming: http://8weekly.nl/recensie/ode-aan-ed/

In het hart van de renaissance
De tentoonstelling met vijfenveertig schilderijen, voornamelijk uit de Pinacoteca Tosio Martinengo (Brescia) in Rijksmuseum Twenthe te Enschede, begon met een prachtig Portret van een jonge man met fluit van Giovanni Giralomo Savoldo. Een schilderij dat een krachtige uitdrukking toont van het nieuwe mensbeeld dat zich in de vijftiende en zestiende eeuw ontwikkelde: dat van een zelfbewust individu en dat in de tentoonstelling centraal stond.
Lees hier de recensie: http://8weekly.nl/recensie/nieuwe-lente-nieuw-geluid/

Hercules Segers
‘Zijn wonderbaarlijke berglandschappen en eindeloze vergezichten getuigen van een grenzeloze verbeeldingskracht. Als prentmaker was Segers een ware pionier. Voor zijn kleurige etsen ontwikkelde hij geheel eigen technieken. Hercules Segers heeft door de eeuwen heen vele kunstenaars en dichters gefascineerd en geïnspireerd. Rembrandt bezat maar liefst acht schilderijen van zijn hand. Van 7 oktober tot en met 8 januari 2017 waren in totaal 18 schilderijen en 110 afdrukken van 54 prenten te zien in het Rijksmuseum te Amsterdam.’ Een genot.

Matthijs Maris
Als middelste van de kunstenaarsbroers Maris werkte Matthijs grotendeels in Parijs en Londen. Zijn excentrieke levensstijl en zijn eigenzinnige schilderijen vormden een grote inspiratie voor jonge kunstenaars, onder wie Vincent van Gogh. Hoewel zijn werk internationaal geliefd was en zijn schilderijen zelfs een recordbedrag opbrachten in de handel, leidde hij uiteindelijk een kluizenaarsleven in zijn atelier. De tentoonstelling Matthijs Maris omvat 75 schilderijen, tekeningen en etsen. Omdat The Burrell Collection in Glasgow bij hoge uitzondering een belangrijke selectie werken van Maris uitleent, kan voor het eerst een compleet beeld van zijn oeuvre worden getoond.’ Wat fijn om daar kennis mee gemaakt te hebben!

Dreamtime

Afgelopen jaar heb ik twee keer in een recensie aandacht besteed aan muziek die een geïntegreerd onderdeel uitmaakt(e) van een expositie. De eerste keer was bij de tentoonstelling met werk van Marinus Boezem in de Amsterdamse Oude Kerk (http://8weekly.nl/recensie/kathedraal-van-de-verbeelding/), de tweede keer naar aanleiding van de expositie van Craigie Horsfield in het Centraal Museum Utrecht (http://8weekly.nl/recensie/kunst-als-grenservaring/).

Er waren ook twee tentoonstellingen waarbij muziek mij is opgevallen; ik heb ze ‘gewoon’ bezocht en niet gerecenseerd, maar schenk hier in deze blog aandacht aan.
De eerste expositie was die over de Amsterdamse School in het Amsterdamse Stedelijk Museum. Daarin klonk als achterrond (wat heet) muziek die buitengewoon goed paste bij de tentoongestelde werken. Navraag (met dank aan Monica Soeting) leerde dat dit ging om muziek van Wouter van Bemmel. Een hedendaagse componist dus, die zich goed bleek te kunnen inleven in de sfeer en de stijl van de Amsterdamse School.
De tweede tentoonstelling was de overzichtstentoonstelling met werk van Hercules Segers, op een steenworp afstand van het Stedelijk: in het Rijksmuseum. Hier wil ik wat dieper op ingaan.

Bij binnenkomst kom je als bezoeker in een zaaltje waarin ter introductie een korte film (3’39”) wordt getoond. Een film van Christian Borstlap, met muziek Dream 3 (in the midst of my life) van Max Richter (1966, zie foto rechtsboven), een Duits-Engelse post-minimalist die bekend werd als componist van filmmuziek en door Vivaldi’s De vier jaargetijden te ‘hercomponeren.’
Op de één of andere manier sluit Dream 3 over de eeuwen heen net zo goed bij het werk van Segers aan, als dat van Van Bemmel dat deed bij stukken uit de Amsterdamse School-stijl. Het dromerige dat Segers’ stijl eigen is, weerklinkt in de muziek van Richter. En net zoals Segers niet alleen voer op zijn eigen verbeelding, werd ook hij beïnvloed door andere barokschilders, zoals in zijn geval de berglandschappen van Pieter Bruegel en een houtsnede met de Bewening van Christus door Hans Baldung Grien (ca. 1515). Richter heeft ook goed geluisterd naar barokmuziek; de geest ervan waart rond in zijn Dream 3.

Als bezoeker neem je zijn muziek mee terwijl je kijkt naar de verschillende sferen die Segers aan eenzelfde Bergvallei met omheinde velden weet te geven: de ene keer (uit de Staatliche Kunstsammlungen Dresden) zie je een zonsopkomst, de andere keer (Rijksmuseum) een vallende nacht en tenslotte (ook Rijksmuseum) het schijnsel van een onzichtbare maan.

Segers heeft net als de barokmuziek die bij Richter mee resoneert invloed gehad op diverse navolgers. De bekendste is natuurlijk Rembrandt, die behoorlijk heeft huisgehouden op een etsplaat met Tobias en de engel (Louvre, Parijs). Maar ook een onbekende schilder heeft in de zeventiende eeuw een groot deel van de lucht op een Berglandschap met vergezicht (Uffizi, Florence) overgeschilderd. Een andere, onbekende schilder, is bezig geweest met pen en penseel aanvullingen te maken op de ets Vallei met een rivier en een stad met vier torens (Rijksmuseum).

Allemaal overpeinzingen bij de tentoonstelling van Segers in het Amsterdamse Rijksmuseum. En als u me nu tot slot vraagt welk klein werkje ik onder mijn jas de zalen in de Philipsvleugel uit zou willen smokkelen, dan is dat het recent ontdekte Weg in het bos, uit een particuliere collectie, dat nog niet eerder werd tentoongesteld (zie afb. linksboven). Alleen de flora rechts op de voorgrond al … Ik/u mag wel gauw zijn; de tentoonstelling loopt nog maar t/m 8 januari a.s..