Alain Badiou – Het ware leven

Het ware leven, of Waarom de jeugd gecorrumpeerd moet worden / Alain Badiou ; vertaling [uit het Frans] Piet Joostens. – Kalmthout : Polis, [2019]. – 133 pagina’s ; 20 cm. – Het ware leven in de titel is doorgestreept. – Rugtitel: Het ware leven. – Oorspronkelijke Franse uitgave: Paris : Librairie Arthème Fayard, 2016. – Met literatuuropgave. ISBN 978-94-631-0380-0

Het woord ‘ware’ is kenmerkend voor het werk van en over de Franse, gezaghebbende filosoof Alain Badiou (1937). Na Filosofie van het ware geluk verschijnt Het ware leven. Het gaat dan om een leven vol rijke gedachten, dat niet baadt in geld, genot en
macht. Zo’n leven brengt de auteur in verband met het begrip ‘waarheid’. De ondertitel duidt op het feit dat moet worden geprobeerd ervoor te zorgen dat de jeugd geen gebaande wegen inslaat en alleen gehoorzaamt aan wat maatschappelijk gangbaar is. Hierbij gaat Badiou in de eerste van drie teksten uit van de – overigens onjuiste – stellingname dat er geen riten meer bestaan om de volwassenheid te markeren. Vreemd zijn de twee volgende, generaliserende en veelal uit stereotypen bestaande teksten voor respectievelijk jongens en meisjes. Teksten die zijn gebaseerd op lezingen voor voornamelijk jongeren. Dit is ook vreemd, omdat Badiou zich tegen traditionele dualiteiten keert. Hoewel qua toon begrijpelijker dan ander werk van de filosoof, is dit niet Badiou’s beste boek. Met verklarende noten achterin.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Peter Singer – Effectief altruïsme

Effectief altruïsme : 1. Ontdek hoe je het meeste goed kunt doen in de wereld. 2. Doe het! / Peter Singer ; vertaald [uit het Engels] door Marjolijn Stoltenkamp. – Rotterdam : Lemniscaat, [2017]. – 224 pagina’s ; 22 cm. – Vertaling van: The most good you can do : how effective altruism is changing ideas about living ethically. – Yale University, © 2015. – Met literatuuropgave, register. ISBN 978-90-477-0944-2

Effectief altruïsme is kort gezegd het door middel van geld, werk, keuzes en tijd zoveel mogelijk goeds in de wereld tot stand brengen. Logisch redeneren en eenvoudig leven moeten dit mogelijk maken. Peter Singer, de Australische utilitaristisch filosoof en docent aan onder meer Princeton University, is een van de vaders van deze beweging in opkomst. Hij verwoordde het ethisch ideaal voor het eerst in Famine, Affluence and Morality (1972). Deze thematiek komt in dit boek terug. Aan de hand van voorbeelden en onderzoeken wordt duidelijk gemaakt hoe iedereen effectief altruïst kan worden. Niet altijd even genuanceerd in zijn opvattingen, bijvoorbeeld over kunst en soms te rationeel, bijvoorbeeld wanneer hij stelt dat het beter is grote bedragen aan een of twee organisaties te schenken die hebben bewezen de wereld te verbeteren en daarmee het gevoelsmatige ‘penningske van de weduwe’ veronachtzaamt. Dit boek wordt ondersteund door de website www.effectiefaltruisme.nl. Met enkele grafieken, eindnoten met literatuurverwijzingen en een register. Hoewel hier en daar controversieel te noemen een belangrijk en wellicht invloedrijk boek.

Cop. NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen.

Europa ontwaak!

Edy Korthals AltesOver ruim een maand zijn er verkiezingen voor het Europese parlement. In het kader daarvan plaats ik hier iets ingekort een recensie die ik voor Quadraatschrift (oktober 2002) schreef over een boek van Edy Korthals Altes (zie foto) opnieuw.

Jaren geleden heb ik hem een keer gehoord, in een lezing voor Kerk & Vrede in Utrecht. In de pauze sprak hij me aan. Wat hij zei, heeft een onvergetelijke indruk op mij gemaakt. Eigenlijk om dezelfde redenen die ook doorschemeren in zijn boek Europa ontwaak! Over de noodzaak van spirituele vernieuwing: Edy Korthals Altes spreekt je persoonlijk indringend, maar ook stimulerend aan.

Hij vraagt op de man of vrouw af: ‘Wat doe jij met je kennis, jouw mogelijkheden, je gehele hart en ziel, op dit cruciale moment?’ Daarom ben ik het met Bob Goudswaard in het voorwoord eens, dat je ‘dit boek dan ook in de handen van veel mensen en gespreksgroepen’ wenst.

De gedesoriënteerde mens
Als een refrein komt door het (eerste deel van het) boek, ‘De gedesoriënteerde mens’, terug dat we een nieuwe oriëntatie moeten vinden op:

1. de mens (onszelf, de anderen, de samenleving)
2. de materie (ons bezit, goederen, geld etc.)
3. de natuur (respect voor het leven in al zijn vormen).

Niet voor niets staat Zadkine’s beeld De verwoeste stad op het omslag: ‘het hart’ of ‘de ziel’ is volgens Korthals Altes aangetast.

Spiritualiteit
In het tweede deel, ‘Spiritualiteit’, treedt de auteur in de voetsporen van Jacq. Delors, die opriep ’te zoeken naar een hart en ziel voor Europa’. De auteur vindt dit in het christelijk geloof en met name in het transcendentie, ‘de levende relatie tot God’. Daarbij wijst hij op de ‘zachte krachten’ van het geloof, die hij als ambassadeur in Polen heeft ervaren en op de ‘beslissende en sterk positieve rol’ die religie vervulde bij de val van het communisme in de DDR en de vreedzame machtsoverdracht in Zuid-Afrika.

Hoe vertalen we mooie woorden?
In het derde deel van het boek, ‘Hoe vertalen we mooie woorden in een harde werkelijkheid?’, verwoordt Korthals Altes enkele bezwaren tegen de globalisering: ‘Een groeiende verdeeldheid van de samenleving en uitsluiting van steeds meer mensen uit het arbeidsproces’. Alleen ‘op basis van intensieve samenwerking tussen de religies [is er] hoop, dat het voortschrijdend proces van de-humanisering in onze samenleving gekeerd kan worden’, aldus Korthals Altes.

De vraag is kortom: Adam, waar ben je, terwijl Europa ten onder dreigt te gaan?