Dit jaar zal bij het Saskia-ontbijt in de Amsterdamse Oude Kerk (9 maart, vanaf 7.50 uur) de toetsenist Rembrandt Frerichs spelen. Ik zeg nadrukkelijk: toetsenist omdat hij staat aangekondigd als bespeler van het kistorgel. Maar we kennen hem natuurlijk in eerste instantie als pianist, en de laatste tijd ook als bespeler van de fortepiano. Een veelzijdig man dus.
Of het zijn voornaam is die de organisatie te binnen schoot, is uiteindelijk meer wijsheid dan toeval. Toeval omdat op 9 maart Jan Six, een nazaat van de beroemde familie Amsterdamse burgemeesters, iets zal vertellen over het portret dat Rembrandt in 1633-1634 schilderde van zijn vrouw Saskia van Uylenburgh (zie afb.). Het hangt sinds 1750 in de Gemäldegalerie Alte Meister in Kassel (collectie Wilhelm VIII van Hessen-Kassel). Saskia staat er pompeus op, met veel sieraden en een opvallende, rode hoed.
Een andere stijl dan Frerichs (zie foto) als ‘modern creative pianist’ bezigt. Luister bijvoorbeeld naar zijn trio dat de Prelude en fughette in d kl.t. BWV 899 van Joh. Seb. Bach, een late tijdgenoot van Rembrandt van Rijn, speelt: http://www.rembrandtfrerichs.nl/video
Het begint met een getokkelde contrabas en wat zachte roffeltjes van de drums. Zoals Rembrandt soms, maar niet hier, uit een losse pols, haast impressionistisch, wat verfstreken opbracht. Uit die noten ontwikkelt zich de melodie, die er zich als het ware uit los maakt. Wat opvalt is een soms haast oosters idioom. En dat gaat verder dan de een wat oosterse uitdossing die Frerichs naamgenoot soms aan een portret meegeeft.Het verrijkt de muziek, zoals het het leven kan verrijken.
Frerichs (zie foto) is niet alleen geïnspireerd door Bach, maar even goed door het meer impressionistische idioom van Ravel en Debussy en door zijn liefde voor Perzische klassieke muziek. Op die manier probeert hij een verhaal te vertellen dat over de grenzen van genres heen reikt. In een interview in NRC Handelsblad vertelde hij eens veel affiniteit te hebben met joodse en Arabische muziek. Wist ook Rembrandt niet alles van de joodse omgeving waar hij woonde?
Rembrandt Frerichs zal tijdens het Saskia-ontbijt samen met Hermine Deurloo op mondharmonica Sweelincks Mein junges Leben hat ein End spelen. Ook hier ligt een eerste associatie ligt voor de hand: Sweelinck speelde orgel in de Oude Kerk. Maar het gaat verder: Saskia is jong gestorven. ‘Een muzikaal intermezzo’ schrijft het persbericht, maar hopelijk – en Frerichs en Deurloo kennende – méér dan dat. Ook omdat het stuk wordt gevolgd door een stilte, waarin de bezoeker het leven kan overdenken. Als het weer meewerkt, raken zonnestralen op dat moment de letters ‘Saskia’ op haar grafsteen. En wanneer de zon door de ramen in de Oude Kerk valt, gebeurt er iets. Niet alleen met het gebouw, maar ook met de mensen die er op dat moment zijn.
Dan weerklinkt Carrousel van Frerichs, bekend van het album Continental en inmiddels al een standard. Alles in het programma past zo mooi in elkaar. Meer wijsheid dan toeval.
Op woensdagochtend 9 maart 2016 is het programma als volgt:
7:50 – 8:15 ontvangst met koffie, thee en croissants
8:15 – 8:25 welkomstwoord door Jacqueline Grandjean, directeur Oude Kerk
8:25 – 8:38 Rembrandt Frerichs en Hermine Deurloo: Sweelinck – Mein Junges Leben hat ein End
8:38 …stilte
8:40 – 8:45 Rembrandt Frerichs: uit eigen werk – Carrousel
8.45 – 9:15 Saskia Lezing door Jan Six
9.15 afsluitend orgelspel door Matteo Imbruno
