Leonora de heks was als Leonootje, als kind al een meisje met de trekken van een Pippi Langkous van Astrid Lindgren of een ‘Stout meisje’ zoals Annie M.G. Schmidt het beschreef. Dat moest ook wel met zulke ouders als Gertrude en Nico Niemandsverdriet. Maar gelukkig had ze haar lappenpop. En magische krachten!
Gertrude en Nico kwamen bij een skiongeluk om het leven. Leonootje, inmiddels 17 jaar, voerde een gevecht tussen haar hoofd (fijn!) en haar hart (droevig!). Alleen is maar alleen. Al heb je een lappenpop.
Ze liet haar oog vallen op Karel Gevelsteen, een ‘spetter’, maar Karel ziet in zijn verbeelding een pukkeltje op haar neus uitgroeien tot een enorme puist à la – denk je er dan als lezer bij – Nanny McPhee. Het gevoel overheerste en in plaats van naar de dokter te gaan, sneed ze het pukkeltje open met een aardappelschilmesje. En toen werd ze boos, op alles en iedereen. Op het moment dat ze weer in de spiegel keek, zag ze een hard en hoekig gezicht met koude ogen; Leonora was geboren.
Leonootje was verstopt geraakt in de boze Leonora, als een matroesjka. Wat volgt is een beschrijving van Leonora waar je als lezer bijna onpasselijk van wordt, net als de misselijk makende beschrijving van haar huis.
Leonootje zet zich aan het denken
Het bericht dat Karel Gevelsteen zou gaan trouwen met kroonprinses Jacinta zette Leonootje aan het denken. Ze zinde op wraak en bladerde allerlei boeken over het heksenvak door. Ze besloot uiteindelijk Karel met behulp van pilletjes in een standbeeld te veranderen. Zoals iedereen die Medusa aankeek verstarde, maar dan een beeld met allemaal grote pukkels. Om in de stemming te komen voor een tocht op de bezemsteel, zette ze het muziekstuk De tovenaarsleerling van Paul Dukas op.
Alleen: pech achtervolgde haar en onderweg verloor ze het flesje met pillen, dat werd gevonden door een jongetje, Kobus Zeldenrust. Je raadt al wat er gebeurt: meester Gijs Gozewijn betrapte Kobus met het flesje en nam het in beslag, snoeper als hij was. Kobus zat inmiddels onder de groenrode pukkels die steeds groter en talrijker werden, en ook de meester kreeg jeuk en … werd van steen, zoals Gregor Samsa in De gedaantewisseling van Franz Kafka veranderde in een kever.
Kobus gaat op onderzoek uit
Kobus besloot het dopje van het flesje te bewaren en zelf op onderzoek uit te gaan. Die gelegenheid kreeg hij ongestoord, want zijn ouders – ook hij heeft het niet met ze getroffen – zijn op zakenreis met aansluitend een vakantie. Op het dopje stond de naam van Leonora. Kobus gaat op de brommer van zijn vader naar haar toe. De heks heeft hem echter meteen vies door en vertelt dat de pillen voor Karel Gevelsteen waren bedoeld. Even, heel even gunt ze hem onbedoeld een blik in haar innerlijk, op Leonootje. Ze stelt dat de pukkelkop Kobus’ eigen schuld is; een thema dat in de uitleg van Kafka’s boek ook opduikt.
Kobus wordt gevangen gezet in een kamer in het huis van Leonora. Hij weet te ontsnappen en gaat op zoek naar waar de toverkracht van de heks vandaan komt. Hij slaat allemaal boeken in de kelder op. Hij leest over ‘ontpukkeling’. Dat wilde hij wel, maar hij wilde óók wat ‘onder Leonora’s heksen-ik zat’ naar boven halen, ‘om haar te helpen’. En zichzelf natuurlijk. Het kwam nu op denken aan en een idee krijgen om de heks te ontpukkelen. Ten dele dan – want haar toverspreuken werken niet meer. Uiteindelijk ontsnapt Leonootje en valt Leonora ten prooi aan diep verdriet.
Moraal van het verhaal
Moraal van het verhaal: ‘Kobus was, helemaal per ongeluk, een echte inbreker geweest’. Met mooie gevolgen.
Tot zover het kostelijke, goed geschreven, spannende en soms ook ontroerende verhaal en de intertekstualiteit ervan, maar de auteur schreef in een aankondiging van zijn ‘realistische sprookje’, dat ook ‘zijn’ filosofen (Levinas, Nietzsche en Kierkegaard) ‘herkenbaar naar voren komen’. Niet dat ze letterlijk worden opgevoerd, maar toch.
Levinas – de man die net als Kobus zijn naaste aankijkt. Nietzsche – de man die zich afvroeg wat je ziet wanneer je in je innerlijk te rade gaat. Kierkegaard – de man die nadacht over de ‘enkeling’. Om maar wat kenmerken van deze drie denkers te noemen.
Het zit allemaal verstopt, net als Leonootje en is daardoor niet vergelijkbaar met bijvoorbeeld een ander recent verschenen filosofieboek voor kinderen, De kinderen van Chronos van Erno Eskens (tekst) en Myrthe Kerkwijk (illustraties). Daarin staan ook filosofen centraal staan: Thales, Plato en Diogenes, maar die zijn niet verstopt.
Het boek van Jan Keij is bedoeld voor kinderen vanaf 9 jaar. Zeer aan te bevelen! Niet in de laatste plaats door de schitterende illustraties van Nienke Heij.
Jan Keij: Het geheim van Leonora de heks
ISBN 978-94-6443-140-7
Prijs: € 14,95