Tag archieven: Richard Egarr

Marcello’s Estro poetico-armonico

Geplaatst op door
Beantwoorden

MarcelloTijdens het a.s. Festival Oude Muziek in Utrecht, zal het Nederlands Kamerkoor o.l.v. Richard Egarr enkele Hebreeuwse Psalmen van Benedetto Marcello (zie afb.) uitvoeren: http://oudemuziek.nl/musici/richard-egarr-nederlands-kamerkoor/

Ter gelegenheid daarvan plaats ik hier een gedeelte uit mijn boekje Dialoog in muziek (1997) dat over deze componist en deze bundel gaat.

 

In het begin van de 18de eeuw verzamelde Benedetto Marcello in de Duitse synagoge van Venetië, de Scola grande tedesca, muziek waarvan de invloed duidelijk aanwijsbaar is in zijn hoofdwerk Estro poetico-armonico (1724-1727), dat meerstemmige zettingen bevat van vijftig psalmen, in de Italiaanse berijming van Girolamo Ascanio Giustiniani.

Als voorbeeld mag de aanwezigheid in Marcello’s bundel dienen van Ma’oz zur, die door de Ashkenazische gemeenschap werd gezongen na het ontsteken van de Chanoeka-lamp, waarmee het wonder werd herdacht dat één oliekruikje voor acht dagen licht in de tempel leverde. Deze melodie is uit Duitsland afkomstig en dateert waarschijnlijk uit de 13de eeuw. Ze wordt nog steeds gezongen in Italië, Israël en de Verenigde Staten. In totaal zijn twaalf van de vijftig psalmen gebaseerd op synagogale melodieën, waaronder één van de fraaiste, Psalm 22, waarin ‘Yitgadal v’yitgadash sh’me raba!’ weerklinkt.

Hoe moet de invloed van het joods-muzikale erfgoed op Marcello worden geduid? Men is er niet van af door vast te stellen dat na de roof- en kruistochten in Venetië westerse en oosterse luister tot een unieke eenheid werd versmolten. Het is veeleer de vraag in hoeverre de joodse invloed een geïntegreerd bestanddeel vormde van het kunstenaarschap van Marcello, maar ook van Alessandro Scarlatti. Deze voegde in zijn Lamentazioni per la Settimana Santa (ca. 1708) op de joodse muziek geïnspireerde melismen (= reeks tonen op één lettergreep) toe aan met name het acrostichon (= naamvers) van de Klaagliederen.

Het valt te betwijfelen of wij er ooit precies achter zullen komen. Net zo min of wij zullen weten wat Orazio Vechhi (1550-1605) tegen het einde van de 16de eeuw bezielde toen hij, gefascineerd door synagogale gezangen, deze verwerkte in zijn polyfone madrigaal-komedie Amphiparnasso.

Maar misschien worden we straks tijdens het Festival Oude Muziek in Utrecht op 1 september, door verschillende uitvoeringen en lezingen, wél weer een stukje wijzer!

Eilt, eilt

Geplaatst op door
Beantwoorden

Richard EgarrHet openingskoor van Bachs Johannes-Passion, gisteren tijdens de traditionele Palmzondag-uitvoering in het Amsterdamse Concertgebouw, beloofde wat. Ik zat op het puntje van mijn stoel: eerst het Herr, Herr, Herr in crescendo en bij de herhaling hetzelfde Herr, Herr, Herr in diminuendo – respectievelijk de nadruk leggend op de aanroep ervan en op het gebed dat er óók uit spreekt.

Maar laat ik het meteen maar eerlijk zeggen: de rest viel behoorlijk tegen. Natuurlijk, er waren prachtige momenten bij de solisten en in het orkest te bespeuren.En dan denk ik stuk voor stuk aan de solisten. Van tevoren was aangekondigd dat tenor Benjamin Hulett niet helemaal bij stem was, maar daar viel weinig of niets van te merken. Eerder leek de bas Christopher Purves naar het eind toe wat moeite met zijn partij te krijgen. Maar dan nog.

De belofte van het openingskoor werd wat mij betreft dus uiteindelijk verre van waargemaakt. De Evangelist (Michael Schade) en Christus Andrew Foster-Williams lieten hun vibrato ruim wapperen en zette in het eerste geval soms zelfs ongelijk met het continuo in. Dat zijn we in Amsterdam niet gewend.

De koralen werden weliswaar (pluspunt) verschillend qua zeggingskracht gezongen en gespeeld, maar soms slopen er ook maniertjes in, zoals het afremmen of een Luftpause voor een fermate. En dan heb ik het nog niet eens over de enorme snelheid waarmee overigens alle koorgedeelten werden ‘genomen.’ Hulde voor zowel het Nederlands Kamerkoor (instudering Frank Hameleers) als het Koninklijk Concertgebouworkest, die dit allemaal maar bij moesten zien te benen en daar geweldig in slaagden. Dat moet gezegd.

Maar wat deed dat klavecimbel (bespeeld door dirigent Richard Egarr, zie foto) in de begeleiding van gedeelten van de recitatieven, naast het orgel (Menno van Delft)? Dit bracht ons terug naar de tijd waarin een klavecimbel gewoon was. Net als de operadictie van de Evangelist en Christus. In vreemd contrast met de speed waarmee alles voor het voetlicht werd gebracht; het eerste deel was na 35 minuten al voorbij. Eilt, eilt. Maar Warum? Allebei hadden we toch inmiddels achter ons gelaten?