Tag archieven: Tobias Hürter

De dood is een filosoof

Geplaatst op door
Beantwoorden

Hürter_Dood is een filosoofDe dood is een filosoof : hoe een val van een berg mij de zin van het leven liet inzien / Tobias Hürter ; vertaald uit het Duits door Marten de Vries. – Amsterdam : Ambo/Anthos, [2014]. – 166 pagina’s ; 20 cm. – Vertaling van: Der Tod ist ein Philosoph. – München : Piper Verlag GmbH, © 2013. ISBN 978-90-263-2791-9

De Duitse filosoof en wiskundige Thomas Hürter gaat in dit boek in op wat hij noemt ‘een andere manier van voortleven’ na een val van 37 meter in de bergen. Hij doet dit vanuit een cultureel-filosofisch, fysiologisch en metafysisch perspectief. Hij begint bij Homerus’ Ilias en het verhaal van Gilgamesj, dat hem leerde deemoedig te zijn. En hij eindigt bij hedendaagse filosofen als John Leslie en Mark Johnston die in Nederland bij het grote publiek niet echt bekend zijn. Het is geen al dan niet modieus spiritueel verhaal dat de auteur vertelt, maar voornamelijk beschrijvend. Vaak in een poëtische taal, en soms van de lezer ook doorzettingsvermogen vergend. Hürter geeft een correctie op het huidige hersenonderzoek dat stelt dat ik mijn brein ben (Dick Swaab en anderen). Het ik is méér, onder andere een in het geval van Hürter deels verlamde rechterhand.

Copyright NBD Biblion. Mag zonder schriftelijke toestemming niet worden overgenomen. Geplaatst in week 32 (2014).

 

De dood is een componist

Geplaatst op door
Beantwoorden

Holbein_AmbassadeursHet is een vreemde gewaarwording. Terwijl Vrije geluiden met violist Linus Roth en pianist José Gallardo me op het spoor zet van de Poolse componist Mieczyslaw Weinberg (1919-1969) en ik me verder in hem verdiep dank zij Brava nl, die een uitvoering van een Pianokwintet door het Valeriusensemble liet horen, en Radio 4, die het openingsconcert van het Internationaal Kamermuziek-festival uitzond met een Pianotrio van Weinberg, lees ik ter recensie het boek De dood van een filosoof van de Duitse filosoof en wiskundige Tobias Hürter. Beide, de muziek en het boek, interfereren op een intrigerende manier met elkaar.

Weinbergs muziek roept bij mij dezelfde gevoelens op als bij Hürter de dood op het schilderij De ambassadeurs van Hans Holbein Jr. (National Gallery, Londen, zie afb.). Op de onderste helft van het doek is een langwerpige structuur afgebeeld. ‘Als je’, schrijft Hürter, ‘er dichtbij staat en het vanuit een scherpe hoek van vijfenzeventig graden bekijkt, herken je er een doodshoofd in (…). De dood maakt deel uit van het schilderij (…), maar op het eerste gezicht hoort hij er niet bij’.

Het is als in de muziek van Weinberg: de dood maakt er onmiskenbaar deel van uit. En ‘op haar beurt raakt de rest van het leven vanuit dit perspectief onherkenbaar verwrongen (…). Om de dood te zien moet je naar de kant. Om het leven te zien, moet je naar het midden’. Mitten wir im Leben sind mit dem Tod umfangen …

Luister naar de prachtige vioolmelodie die opbloeit uit een heftige, door woede, pijn en agressie getekende pianopartij in het Pianotrio. Of naar het Pianokwintet, dat als het even kan nóg heftiger is, meer verwrongen, minder Sjostakovitsj. Of naar de grote eenvoud van het langzame deel uit de Sonatine opus  46 voor viool en piano. Allemaal kleuren op één palet.

Het is zoals Hürter schrijft: de dood ‘enerzijds als een oude bekende (…), anderzijds als een monster (…), machtig en alledaags’ beide. Een ‘geheimzinnige metgezel’ van een man die tijdens de sjoah veel van zijn familie heeft verloren. En ze in zijn bewustzijn zo oproept, gedragen door de onsterfelijke melodieën die hij in al hun eenvoud citeert: volksliedjes, kinderliedjes, joodse wijsjes. De leegte is gevuld met herinneringen.