Met vijf mensen zitten we in de zaal te kijken naar de documentairefilm Sagrada – el misteri de la creació van de Zwitserse regisseur Stefan Haupt.
Een kaskraker zal het op deze manier niet worden, maar tekenend is het wel. En de opmerking van de mijnheer enkele stoelen van mij, dat het mooie beeldhouwwerk van de Japanner Etsuro Sotoo zo hoog vanaf de grond niet valt te zien, is haast symbolisch.
Kosten nog moeite worden gespaard, maar onder de kerk door dreigt de hogesnelheidslijn tussen Parijs en Barcelona verzakkingen op te leveren. Dan weer filmt Haupt richting de lucht, omhoog, dan weer naar de grond, ijzingwekkend diep. Een tweespalt die de hele optiek van de film ‘kleurt’. Beeldhouwwerk in een post-Gaudístijl door Sotoo, beeldhouwwerk in een moderne stijl met hoeken die Gaudí zou hebben verafschuwd door agnost Josep Subirachs.
Het is misschien een geluk dat de meeste tekeningen van Antoní Gaudí bij de Spaanse burgeroorlog verloren zijn gegaan. Net zoals het volgens de Spaanse gambist en dirigent Jordi Savall een geluk is, dat we niet precies weten hoe Bachs Hohe Messe (de ‘filmmuziek’ bij Sagrada) destijds heeft geklonken. Dat houdt in, dat we blijven zoeken, open blijven staan voor mogelijke interpretaties, zoals Satoo en Subirachs dat op hun manier deden.
Een gastheer van Eye fluistert mij voor het begin van de film in, dat hij me na afloop het geheimpje zal verklappen dat de regisseur bij een eerdere vertoning na de film aan zijn publiek vertelde. Ik heb hem niet meer gezien, dus ik weet niet wat het was: wordt de route van de hogesnelheidslijn verlegd, worden de twee grote flatgebouwen die het uitzicht op de Glorie Facade belemmeren, neergehaald? Ik wil het eigenlijk ook niet weten.
De strijd tussen de aan de natuur ontleende organische vormen van Gaudí en de moderne van Subirachs is al spannend, en symbolisch genoeg. Symbool voor traditie en toekomst, kerk en wereld. Of zou er een middenweg bestaan, waarop Sotoo, een tot het rooms-katholicisme bekeerde boeddhist doelt: een kerk die, wanneer hij af is, niet alleen op kunstzinnig gebied, maar überhaupt de dialoog met andere wereldgodsdiensten aangaat.
Wie zal over zo’n dertig jaar de kerk inzegenen? Ik ben bang dat dit toch weer een eenmansactie van de paus zal zijn, zoals Benedictus XVI de kerk, van binnen inmiddels af (zie afb.) inzegende. Dat is jammer, maar weemoediger stemt het misschien nog dat de kerk eens ‘af’ zál zijn en niet langer symbool zal staan voor een wereld die blijft werken aan zin en samenhang.
