Mozart anders bekeken

Pastor BurgosGisteravond overkwam mij hetzelfde als toen ik tijdens de Musikwochen 1991 in Luzern de laatste drie symfonieën van Mozart hoorde in een uitvoering door de Wiener Philharmoniker o.l.v. Lorin Maazel. Toen was het vooral de paukenist, nu hoboïste Miriam Pastor Burgos (zie afb.) die mij deden beseffen, dat Mozart vooral licht is. In de betekenis van een uitspraak van Schnitzler die ik voorin het ‘Portret van een muziekgenie’ van Wouter Paap schreef: ‘Tieffsinn hat nie ein Ding erhellt; Klarsinn schaut tiefer in die Welt.’

Niets ten nadele van de rest van het orkest, en van Vera Martinez (viool), Jürgen Kussmaul (altviool) en Stefan Metz (cello) die Pastor Burgos tijdens het concert in het kader van het Orlando Festival in de St. Janskerk in Maastricht begeleidden. Al mocht ik dat eerste van een collega bij het Oostenrijkse Muziek Informatie Centrum (MICA) in Wenen niet zeggen, want er zat geen één vrouw in het orkest en dat kon, vond hij, toch echt niet meer …

Die lichtheid viel meteen al in het begin van het Hobokwartet KV 370 op. Dat kwam niet alleen door de prachtige toon van Pastor Burgos, althoboïste van het Koninklijk Concertgebouworkest en in die hoedanigheid een verre opvolgster van mijn toenmalige hobodocent, Leo van der Lek. Maar ook door de wijze van articuleren die was zoals organist Kees van Eersel tijdens de studiedag Bach anders bekeken (24 mei 2014, St. Nicolaaskerk Purmerend) omschreef: ‘Articulatie mag je eigenlijk niet horen, maar moet je ervaren.’

Bij Pastor Burgos stond die articulatie volledig ten dienste aan de melodische opbouw van het stuk, met lichte en donkere accenten die ze erin aanbracht, prachtig kleurend met dan weer de viool en dan weer de altviool. Wat zeg ik: haar hele techniek, die fabelachtig is, stond in dienst van de muziek.
Hoe ze het voor elkaar speelde bij de beruchte hoge F (niet alleen de Koningin van de Nacht in de Zauberflöte ‘heeft’ er een!) weet ik niet, maar hij kwam er niet, zoals bij veel hoboïsten, ‘geperst’ uit, maar alsof ze een veertje wegblies. Zomaar, even, en ook dit magische moment was weer voorbij.

Het was zoals een vriendin van mij, één van de bezoekers van het Orlando Festival van het eerste uur, zei: ‘Ze weten toch altijd goeie musici te vinden bij Orlando.’ En dat is in dit geval zwak uitgedrukt. Hier hoorden we één van ’s werelds beste hoboïsten. Dat staat buiten kijf.

Frühling

BeethovenCultuurpessimisme voert de afgelopen week in de pers de boventoon. Dit keer vanwege studenten die hun aandacht meer bij sociale media zouden hebben dan bij de docent die ze iets wijzer wil maken.
Maar dan waren deze criticasters niet bij het kamermuziekconcert met werken van Beethoven in de Bernard Haitinkzaal van het Conservatorium van Amsterdam, 10 april j.l.

Studenten zaten er aandachtig te luisteren, muisstil. Alleen tussen de stukken die werden gespeeld door, liep een handjevol rumoerig weg. Snel even een sanitaire stop. Om daarna weer even aandachtig als daarvoor verder te luisteren. Het enige wat je je kon afvragen, was: komen al die studenten straks wel aan de bak, met de kaalslag die Nederland op cultuurgebied treft? Dát is iets om somber over te zijn.

Het waren alleen ‘krasse knarren’ zoals iemand achter me zijn die op het podium stonden en zaten. En krasse knarren die aan het eind werden bedankt voor een bijdrage op de achtergrond: Stanley Hoogland (in de zaal), Anner Bijlsma (op de gang met rollator).
De krasse knarren die speelden waren Vera Beths (viool), Jürgen Kussmaul (altviool), Dmitri (Dima) Ferschtman (cello) en de bijna 80-jarige Malcolm Bilson (fortepiano).

Een concert is voor mij al geslaagd als er één moment is waarop mijn hart even van vreugde opspringt. Die momenten waren er gisteren veelvuldig. Al in de Frühlingsonate begon het, met een decrescendo zoals je dat zelden hoort: de klanksterkte nam af, de intentie in de zaal nam voelbaar toe. Het leek wel of niemand meer adem durfde te halen.  ‘O’ zei een docent naast me alleen maar. Niet een eenlettergrepig woord, maar slechts één letter die genoeg zei.

Ook in het laatste werk, het strijktrio in G – zonder gigant Malcolm Bilson op pianoforte dus -, gebeurde kleine wonderen. Zoals de manier waarop de strijkers van kleur verschoten en telkens een andere sfeer neerzetten, zoals Bilson in de Frühlingssonate op z’n tijd ook de donkere kanten van Beethoven (en de lente) had neergezet. Ongehoord!

En dan nog iets: liberalen menen dat als je ergens niet voor hoeft te betalen, dat het dan waarde-loos is. (Dezelfden die onze cultuur om zeep helpen overigens). Wel, dit concert was gratis. Maar niet voor niets zal ik maar zeggen.