Het lijkt wel een dialectische beweging, these en antithese, in een column en een artikel in dagblad Trouw van vandaag. En probeer daar dan maar eens een synthese van te maken.
Om te beginnen was er de column van Hans Goslinga. Hij opent met het citeren van een zin uit het boek Liberty and the news (1920) van Walter Lippmann: ‘De krant is in al zijn feitelijkheid de bijbel van de democratie, bepalend voor het gedrag van het volk.’ Na wat omtrekkende bewegingen komt Goslinga bij Donald Trump uit, die ‘met verzinsels, schofferingen en regelrechte leugens (…) een nieuwe politieke werkelijkheid’ creëerde.
Gelukkig erkent Goslinga vervolgens dat ook kranten ‘voertuigen kunnen zijn (…) van verzinsels, geruchten en verdraaiingen.’ Trouw weet er alles van, gezien een ervaring van enige tijd terug.
Over die verzinsels, geruchten en verdraaiingen gaat het ook in het tweede stuk, een artikel van Sander Becker. Hij interviewt onder meer Daniele Schwarzer, leider van de Duitse denktank DGAP. Zij wijst eveneens, net als Goslinga, op de grenzen die Trump heeft opgerekt.
De Nederlandse politicologe Sarah de Lange, die vervolgens aan het woord komt, vervolgt net als Goslinga ook met enige nuanceringen met betrekking tot de berichtgeving van kranten. Nu ten aanzien van het feit hoe de rechts-populistische partijen in sommige Europese landen er voor staan. De framing kranten toepassen, beïnvloedt het kiezersgedrag en genereert een eigen mediadynamiek. Dit is iets dat we niet zouden moeten willen. En ook Trouw maakt zich hieraan wel eens schuldig, zie de recente berichtgeving over het sluiten van enkele filialen van de zovele winkelvestigingen door een grote winkelketen die nog niet meteen klein te krijgen is.
Toch luidt het slot van Goslinga’s bijdrage niet ten onrechte dat ‘het weer tijden zijn om de krant te lezen.’ Hij kan als krantenman natuurlijk ook niet anders. Maar toch: voor diepgravende(r) stukken ben je als lezer – en dan kom ik bij de beloofde synthese uit – aangewezen op opiniebladen zoals De Groene Amsterdammer, die verleden week een dik nummer voor twee weken over Amerika had. Vol achtergronden (zie de link hieronder voor een mooi voorbeeld, van Sanne Bloemink, 2 november 2016).
Kranten: ja. Maar niet zonder de Verdieping (om een beetje gemeen de titel van de dagelijkse bijdrage van Trouw te citeren) van een opinieblad. En of ze het gedrag van ‘het’ volk (mede) bepalen? Nee. Dat geldt misschien voor sommige ochtendkranten (‘voor wakker Nederland’), maar niet voor díe kranten die een kleine oplage hebben (zoals de ‘misschien beste krant van Nederland’) maar juist niet door het ‘volk’ worden gelezen. De b/Bijbel van de democratie? Daar zitten we om te smachten. Juist nu.
