Natuurlijk kun je erover gaan zeuren wat je verliest als je zonder dirigent speelt, maar je kunt ook kijken wat je erbij wint. Natuurlijk zag ik af en toe Frans Brüggen voor mijn geestesoog voor het Orkest van de 18e eeuw zitten, afgelopen zaterdagavond bij de aftrap van het Haydn Weekend in het Amsterdamse Muziekgebouw aan het IJ. Ik hoorde ook veel bekends, maar óók iets wezenlijk anders: strijkers die dieper in de snaren grepen, in de slotdelen van Haydns 104e symfonie soms in een toon gleden als keek Mahler om de hoek (het programmaboekje refereerde ook al aan Bruckner), en meer dramatiek opriepen dan ik me kan herinneren.
Wat je wint door zonder dirigent te spelen, is dat de musici beter en meer naar elkaar moeten luisteren. En dat deden ze! Fijnzinnig samenspel was het gevolg, met mooie details zonder dat de grote lijnen verloren gingen. Neem die hobo (Frank de Bruine) die voor het ‘vriendelijke en vrolijke allegro’ (programmaboekje) uit Haydns 104e symfonie losbarstte, één toon losmaakte en die ijl in de lucht liet zweven. Adembenemend. Of de strijkers die het ‘steeds diepzinnigere, op een moment zelfs heftige’ andante in diezelfde symfonie zonder vibrato speelden en benadrukten. IJzingwekkend. En zo kan ik doorgaan.
Bijvoorbeeld over de keuze van de sopraan: Ilse Eerens die de Scene di Berenice zong. En hoe! Over concertmeester Marc Destrubé die, op een barkruk een beetje boven het orkest uit gezeten, het geheel in goede banen leidde. Ontsporingen waren er niet – dus waar héb je het over om te klagen over een orkest van deze omvang zonder dirigent. We mogen blij zijn dat het besluit is gevallen om na het overlijden van Frans Brüggen – zijn nagedachtenis zij tot zegen – door te gaan. En de musici waren merkbaar ook blij met ons, het publiek. Als toegift klonk het menuet uit de symfonie nr. 100, ‘de Militaire.’ ‘Haydn’ riep Destrubé ten overvloede de zaal in. Het kon niet missen …
Vanmiddag valt de hele symfonie te beluisteren. Naast het celloconcert in C. Gevolgd door de film In search of Haydn van cineast Phil Grabsky, die ook aanwezig zal zijn. En vanavond wordt het weekend afgesloten door Die Schöpfung. Alsof je op vakantie bent in je eigen stad! Ik heb niets te klagen.