Daar durfden onze bewakers
te vragen om een lied,
daar vroegen onze beulen:
“Zing voor ons
een vrolijk lied uit Sion”.
Sytze de Vries refereerde aan deze opdracht van de kampbeulen in Psalm 137, in een lezing tijdens ‘een vrolijke middag in de Psalmentuin’ (7 september 2013, Thomaskerk, Amsterdam). Dat was aan het begin van de middag.

Na de pauze refereerde Niek Schuman aan Psalm 88 in een bewerking van Huub Oosterhuis op het wiegende refrein van een middeleeuws kerstliedje. De psalm waarin sprake is van het uitschreeuwen van ellende, als van een gesneuvelde in een massagraf. Onder in de kuil, voor dood gehouden, terwijl lijken op hem worden gegooid, ingesloten door de dood als door water.

Daar tussen die twee psalmen in, en in het wit tussen de regels, resoneerde het mee: het tweede deel uit het Strijkkwartet nr. 8 in c op. 110 van Sjostakovitsj. Die wrange melodie waarop de kampbeulen joden in de kampen van de Tweede Wereldoorlog verplichtten te dansen.
Of zoals Lizzy Sara May in haar boek Wacht u voor de hond schreef: “De Kresjatikstraat bijvoorbeeld: de razzia’s op joden daar; datgene wat mij het meest heeft aangegrepen: een vrouw die met haar twee kleine kinderen probeert te vluchten. Ze wordt tegengehouden door dronken Duitse soldaten. Een van de kinderen wordt door hen onthoofd. De vrouw staat daar als versteend. Dan onthoofden de soldaten ook het tweede kind. De vrouw wordt waanzinnig en begint, terwijl ze de lijkjes tegen zich aandrukt, te dansen”.
Een kampbeul was er niet voor nodig, de dood in de ogen kijken was genoeg. Ook dat zijn de Psalmen. Vrolijk? Nee.

De lezingen van zowel Sytze de Vries als Niek Schuman zijn te downloaden: http://www.boekhandelkirchner.nl/nieuwsbrieven/Nieuwsbrief13sept13.htm