Matthias Kadar (1977, zie afb.) is componist, chansonnier, muziekregisseur en leraar. In 2000 studeerde hij af bij Theo Loevendie aan het Conservatorium van Amsterdam. Hij heeft verschillende werken van Paul Celan op muziek gezet, zoals Todesfuge voor bariton en piano (2003). In maart 2009 gingen zijn Poèmes de Paul Celan (2007) in première tijdens een tournee door het Nederlands Kamerkoor onder leiding van Micha Hamel: http://www.matthiaskadar.com/videos-from-a-composer/
‘Ik [Kadar] ben begonnen met Celans Todesfuge op muziek te zetten nadat mijn moeder mij dit gedicht had laten lezen. “Fuge” heeft hier niets met een fuga als muzikale vorm te maken, maar met de oorsprong van het woord: rennen, wegrennen. In dit gedicht zit geen punctuatie. Dus wordt het hier in een vrij snel tempo gezongen en zitten er amper adempauzes in. De muziek en de tekst zijn zó intens. Arme zangers, arme pianist! Na dit werk heb ik de gedichten van Celan even laten liggen. Later heb ik meer en meer zijn werk bestudeerd. Ik wou leren op zijn gedichten muziek te maken. Ik wou de “spelregels” leren kennen. Ik ben zo verrast dat wanneer Celan bijvoorbeeld over iets vrolijks schrijft er toch, net als bij Schubert, “iets” overheen ligt. Bovendien vormen zijn gedichten en zijn persoon een éénheid. Hij heeft ooit in een brief geschreven: “Ik leef om te schrijven en schrijf om te leven.” Dat is voor mij zo bijzonder, zo uniek. Hij schrijft in zijn moedertaal – zijn moeder, van wie hij Duits leerde, is de reden waarom hij in het Duits schreef. Alles is aan zijn moeder gericht. Zo herdacht hij haar.’
Kadar leest enkele gedichten voor, zijn voordracht is al muziek op zich. Als hij muziek schrijft op een gedicht, wil hij de lyriek en klank ervan respecteren. Daarna luisteren we naar een opname waarop tenor Marcel Beekman Kadars verklanking van Celans Sprich auch du zingt. De tekst spreekt voor zich, de muziek maakt grote indruk. Eén zangstem, hoog als een ster in de lucht, diep in de deining van wandelende woorden. Eén beeld ook als stem en tegenstem, als een larynx. Lees en luister!
De kans om Paul Celan te lezen, biedt het Leerhuis Amsterdam Tenach & Evangelie (LAT&E) op 14 en 28 februari en 14 maart 2015 om 10.30 uur in de Amsterdamse Thomaskerk (Prinses Irenestraat 36). Onder leiding van Wessel ten Boom wordt na een inleiding gezamenlijk zijn poëzie, en die van Nelly Sachs gelezen en erover in gesprek gegaan.
Gebaseerd op een artikel o.d.t. ‘De sleutel en de spelregels van Paul Celan’ in Mens en melodie, jrg. 64 nr. 2 (2009), p. 23-25.
Dit onderdeel vormt een tweeluik met: https://elsvanswol.nl/?p=664