Onlangs kwam het tijdens een avond over het offer van Isaäc (Genesis 22) weer langs: is dit verhaal een voorafschaduwing van de kruisdood van Jezus van Nazareth of niet? De plaatsing van gebrandschilderde ramen willen je dit – ten onrechte, ik zeg het maar meteen – nog wel eens laten geloven: aan de ene kant van de kerk (meestal de donkere noordzijde) het verhaal uit Tenach, aan de andere kant (de oostzijde dus) dat uit het Nieuwe Testament. Tel uit je winst!

Ik moest eraan denken toen ik tijdens de tentoonstelling From the Guggenheim Collection to the Cobra Museum Amstelveen (t/m 31 augustus 2014) drie kunstwerken zag.

Eerst, zo’n beetje bij binnenkomst, een overgangswerk van Mark Rothko (zie afb.): Untitled (1947), en aan de andere kant van een tussenschot Nr. 13 (1963), een werk in de stijl waardoor Rothko bekend is geworden: kleurvlakken die haast boven het doek lijken te zweven.
Het leek of het oudste kunstwerk een voorafschaduwing was van het latere, maar dat is misschien bijna even ‘fout’ gedacht als bij de Bijbelverhalen en de daarop gebaseerde gebrandschilderde ramen.

Het was een derde kunstwerk – als ‘de derde’ bij Emmanuel Levinas, die inbreuk doet op de één en de ander -, dat me er bij wijze van spreken op wees: Untitled (alweer!) van Harry Bertoia (ca. 1954-1955): twee series metalen plaatjes die achter elkaar zijn bevestigd. Net niet helemaal loodrecht, maar een beetje schuin, zoals bij de twee Rothko’s ook het geval is. Als de wind er doorheen zou blazen, maken de plaatjes geluid. Of het harmonieus klinkt, weet ik niet. In ieder geval zijn ze, evenmin als het zogenaamde Oude en Nieuwe Testament, ‘los verkrijgbaar’. En zo hoort het (letterlijk en figuurlijk) ook.