Eerst maakte de IJslandse, sinds een jaar of vijftien in China wonende kunstenaar Sigurdur Gudmundsson er een foto van: Earth, water (1974). Later, omdat hij het tastbaarder wilde maken, zette hij het op een sokkel.
Op die foto, op die sokkel ‘staat’ een leesteken. Volgens een bijschrift heet het kunstwerk ‘Zonder titel.’ Volgens de audiotour is het een komma. Een leeg object, hoor ik, een abstract symbool. Maar toch. Je mag er als toeschouwer vast een inhoud aan toekennen. De tour geeft een bepaalde richting aan. Die noemt  de ongepolijste steen een altaar.

Zou je die komma ook anders mogen ‘lezen’? Als de jod van het Hebreeuwse leesplankje? (zie afb.) Als die onooglijk kleine letter waarmee de Naam van God begint: JHWH? Waarmee ook de tien scheppingswoorden beginnen (de jod staat immers ook voor het getal tien). Het weinige dat het vele vasthoudt en verbindt. Zo heet het. Of dit nu een komma of de kleinste Hebreeuwse letter is. Geen tittel of jota mag immers verloren gaan.

Bij de tentoonstelling in de Rabobank Utrecht (t/m 21 maart 2014).