Op zijn tijd krijg ik van een oud-collega een gedicht toegestuurd; ik heb mij destijds ingeschreven voor zijn Gedicht van de week. De ene keer spreekt me zo’n gedicht, uit alle windstreken en tijdsgewrichten, meer aan dan de andere keer. Dat is, zou ik zeggen, logisch. Afgelopen week werd mijn aandacht mateloos getrokken door onderstaand gedicht:
OP EEN GEGEVEN MOMENT
Op een gegeven moment
ademden alle mensen en alle dieren wereldwijd onafgesproken tegelijkertijd in,
en er bleek precies genoeg zuurstof te zijn voor iedereen.
De atmosfeer wist niet wat hem overkwam:
het luchtruim zoog zich vacuüm, het was overal windstil.
Vogels en vliegtuigen verzakten in de lucht en
overal ter wereld doofden de brandjes.
De wereld hield zijn adem in, wist zich geen raad met de stilte.
Dit was het begin van de eerste wereldvrede
die precies één ademtocht zou duren.
Toen ademde men uit.
De vuurtjes werden aangewakkerd, gekibbel hervat.
Niemand had iets gemerkt.
MAAIKE HANEVELD (geb. 1986, zie foto)
Om te beginnen alleen de titel al: een moment dat ons gegeven is, zoals eens ons de adem werd gegeven en ingeblazen. Een oud-cursist van mij had wat met ‘momenten’ waarop alles kantelt. Op de één of andere manier spaarde hij ze. Hoe weet ik niet, maar hij liet er zich een keer in die zin over uit. En ik kan me er iets bij voorstellen.
Neem nu dit moment, waarop alle levende wezens, mensen en dieren, allemaal tegelijk inademen. Ik moet denken aan de tsimtsoem, de samentrekking van God om ruimte te maken voor de mens. Hij hield als het ware even zijn adem in, zodat wij in of op kunnen ademen. En het wonder was daar: alle levende wezens ademden uit één mond, als uit één lichaam en ziedaar: er bleek precies genoeg zuurstof te zijn voor allemaal!
Het was windstil, en alle brandjes ter wereld doofden. Zoals het windstil is bij een zonsverduistering, en op het moment van de schepping, toen Gods geest over de wateren zweefde. Die windstilte, toen de wereld zijn adem inhield, was de aankondiging van de eerste wereldvrede. Maar het mocht maar een moment duren: precies die ene ademtocht.
Toen ademde iedereen weer uit. Of dat ook tegelijk gebeurde, vertelt de tekst niet. Ik denk het niet, eigenlijk; iedereen lijkt wel weer teruggevallen te zijn op zichzelf. Het effect was in ieder geval dat de vuurtjes door de luchtverplaatsing weer werden aangewakkerd en onenigheid weer verder ging waar het even was gestopt.
Niemand had het moment van wereldvrede opgemerkt. En toch was het, als een Messiaans moment, onder ons geweest. Zou het terugkomen als we nog een keer, op een gegeven moment, allemaal tegelijk in zouden inademen? Als uit een collectieve wereldgeest die iedereen die snakt naar vrede tegelijk bezielt? In een luchtruim dat zich vacuüm zoog. Of is de wereld daarvoor teveel uit elkaar gevallen? Dan rest de opdracht om hem heel te maken en dat moment dichterbij te brengen en te doen verkeren in een eeuwigdurend gebeuren.