We kennen ze, de Quartzklokken die, op de effectenbeurs of in een station op een rijtje hangen en de tijd aangeven zoals die op een bepaald moment all over the world is: 12.32 bij ons is bijvoorbeeld 6.32 in New York enz..
Het kunstwerk A one minute square in 12 hours van de Rotterdamse kunstenaar Cas Beijers doet er op het eerste gezicht aan denken (zie afb.). De vier gewone klokken, – niet eens Zwitsers design zoals we ze op het station zien – , vormen samen een perfect vierkant. De secondewijzer wijst altijd verticaal omhoog of naar beneden. Tijdens slechts één seconde zijn ze in deze constellatie te zien. Daarna moet je weer twaalf uur wachten.

Zo’n perfecte minuut, waarin alles lijkt samen te vallen, is iets waarop je hoopt dat je die eens, of eens in de zoveel tijd als je geluk hebt, mee mag maken. In een recensie werd het kunstwerk een ‘welhaast contemplatieve ervaring van tijd en evenwicht’ genoemd. Zo’n ervaring laat zich alleen niet uitmeten op de manier zoals de kunstenaar deed. Het valt je toe. Natuurlijk – er bestaat zoiets als een perfect vierkant of een perfecte cirkel. Of zelfs een perfect vierkant ín een cirkel, zoals de in 2002 overleden André Volten er in 1973 enkele maakte.

Maar je kunt A one minute square in 12 hours ook anders ‘lezen’. Bijvoorbeeld als het ultieme corona-kunstwerk. Een uitspraak van de Italiaanse denker Antonio Gramsci bracht me op deze interpretatie: ‘De crisis bestaat precies uit het feit dat het oude sterft en het nieuwe niet geboren kan worden’. Misschien zou je moeten zeggen: nog niet geboren kan worden.’
In die ene seconde, in de stilstand van de crisis sterft het oude en is er hoop op het nieuwe, wat iets anders is dan het ‘nieuwe normaal’. De wereld houdt de adem in. In die ene seconde ligt het misschien besloten: de oplossing van alle crises die de wereld in de greep houden of – soms – meer zouden moeten houden. Veel discussies hebben we al gevoerd, vanaf de Club van Rome tot nu toe. Over klimaat, over duurzaamheid en ga zo maar door. En telkens is er weer die ene minuut, een kans om te grijpen. Voor je het weet is die voorbij.